Tematyka budowli ochronnych, lub jak całkowicie niepoprawnie deklarują to media – schronów, była dziś główną na konferencji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Państwowej Straży Pożarnej. Na konferencji przedstawiono raport po inwentaryzacji budowli, jaki strażacy wykonywali od jesieni zeszłego roku.

Podczas dzisiejszej konferencji prasowej wiceminister Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Maciej Wąsik oraz Państwowej Straży Pożarnej zaprezentowano raport z inwentaryzacji budowli ochronnych, jaką pod koniec ubiegłego roku strażacy PSP przeprowadzali z lokalnymi służbami zarządzania kryzysowego i ochrony ludności. Z informacji przekazanych przez Ministerstwa wynika, że w budowlach ochronnych, znajdujących się na terenie naszego kraju, jest miejsce do zabezpieczenia 49 milionów osób, co stanowi 135 procent populacji naszego kraju. Inwentaryzacja podzieliła budowle ochronne na trzy kategorie: schrony, ukrycia, oraz miejsca doraźnego schronienia. Miażdżąca większość miejsc do których można się udać w przypadku wystąpienia zagrożenia znajduje się oczywiście w tej ostatniej kategorii, którą są po prostu piwnice budynku, czy garaże podziemne, których konstrukcja jest na tyle odpowiednia, że można się tam schronić. Na konferencji pokazano również aplikację webową – a w przygotowaniu jest również na urządzenia z systemami iOS i Android – za pomocą której mozna sprawdzić lokalizację budowli ochronnych w swojej okolicy. Aplikacja dostępna jest na stronie Państwowej Straży Pożarnej.

(nie) porządek prawny

Z dniem 4 grudnia 2018 roku w życie weszły wytyczne Szefa Obrony Cywilnej Kraju w sprawie zasad postępowania z zasobami budownictwa ochronnego. To pierwszy taki dokument wydany od 1985 roku. Wytyczne kierowane były do terenowych szefów obrony cywilnej, czyli wojewodów, wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, odpowiedzialnych za planowanie przestrzenne. W normatywach technicznych stanowiących załącznik do wytycznych wprowadzono nową definicję budowli ochronnej. Wprowadzono także kategorie schronów i ukryć poszczególnych odporności oraz określono warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budowle ochronne. Wytyczne przestały obowiązywać w marcu 2022 roku, z uwagi na wejście w życie Ustawy o Obronie Ojczyzny, która znosiła z polskiego porządku prawnego Ustawę o Powszechnym Obowiązku Obrony RP, która z kolei była podstawą prawną do wydania opisywanych wytycznych. Obecnie nie ma żadnej ustawy, która defniowałaby lub nakładała, oprócz prawa budowlanego, na właścicieli budynków w których znajdują się potencjalne ukrycia czy schrony, obowiązek ich utrzymania w należytym czy niezmienionym stanie.

Według nieobowiązujących już wytycznych – w tym momencie możemy opierać sie jedynie o konwencję genewską w tej kwestii – przez budowlę ochronną należy rozumieć pomieszczenie lub zespół pomieszczeń przeznaczonych do ochrony osób, urządzeń, zapasów materiałowych lub innych dóbr materialnych przed skutkami działań zbrojnych, ekstremalnych zjawisk pogodowych, katastrof ekologicznych, przemysłowych lub innych zagrożeń.

W nomenklaturze rozróżniamy schron oraz ukrycie. Schron jest budowlą ochronną o obudowie konstrukcyjnie zamkniętej, hermetycznej, zapewniającej ochronę osób, urządzeń, zapasów materiałowych lub innych dóbr materialnych przed założonymi czynnikami rażenia oddziałującymi ze wszystkich stron. Schrony są podzielone na dwie kategorie: P i A.

Ukrycie z kolei jest budowlą ochronną niehermetyczną, wyposażoną w najprostsze instalacje zapewniające ochronę osób, urządzeń, zapasów materiałowych lub innych dóbr materialnych przed założonymi czynnikami rażenia oddziałującymi z określonych stron. Ukrycia podzielne są na trzy kategorie.

Do doraźnego przygotowania mogą służyć również tzw. miejsca doraźnego schronienia (chroniące m.in. przed skutkami ekstremalnych zjawisk pogodowych). W ramach takich rozwiązań wykorzystuje się pomieszczenia istniejących budynków o konstrukcji żelbetowej lub murowanej, usytuowane na najniższej kondygnacji. Dzięki temu możliwe jest zapewnienie skutecznej ochrony np. przed niebezpieczeństwami związanymi z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi.

Na terenie całego kraju zewidencjonowano 224 113 miejsc doraźnego schronienia (MDS). Pojemność tych obiektów przekracza, zdaniem autorów raportu, populację Polski. Może się tam schronić ponad 49 milionów osób (dokładnie 49 241 916 osób), co stanowi około 130 proc. populacji ludności Polski.

Podsumowanie inwentaryzacji obiektów budowlanych

Podczas działań PSP zinwentaryzowała w sumie 234 735 obiektów budowlanych na terenie całego kraju. Sklasyfikowano je jako budowle ochronne, czyli schrony i ukrycia oraz miejsca doraźnego schronienia (MDS). 

Najwięcej obiektów zinwentaryzowano w województwie mazowieckim (29,7 tys.), a także w województwie śląskim (25,9 tys.). Na terenie całego kraju zewidencjonowano:

• 224 113 miejsc doraźnego schronienia (MDS); 
• 10 622 budowle ochronne, w tym: 
  – 903 – schrony, 
  – 8 719 – ukrycia. 

Pojemność tych obiektów przekracza populację Polski. W MDS-ach, schronach i ukryciach może się schronić w sumie ponad 49 mln osób. Najwięcej strażaków zaangażowanych było w akcję inwentaryzacji na terenie Mazowsza (1 659 funkcjonariuszy PSP) oraz na Śląsku (1 216).