Według unijnych urzędników nowe rozporządzenie położy kres nieuczciwym praktykom przedsiębiorstw działających jako tzw. strażnicy dostępu w sektorze gospodarki platform internetowych. Wniosek w sprawie rozporządzenia Komisja złożyła w grudniu 2020 roku, zaś Parlament Europejski i Rada uzgodniły rozporządzenie w rekordowym tempie, do marca tego roku.

W akcie o rynkach cyfrowych, który dziś w chodzi w życie na terenie Unii Europejskiej, określono, w jakich przypadkach można uznać dużą platformę internetową za strażnika dostępu. Są to platformy cyfrowe, które udostępniają ważne punkty dostępu między użytkownikami biznesowymi a konsumentami, i których pozycja może umożliwiać im narzucanie reguł, co z kolei prowadzi do powstawania wąskich gardeł w gospodarce cyfrowej. Aby rozwiązać te problemy, w akcie o rynkach cyfrowych określono szereg zobowiązań, których strażnicy dostępu będą musieli przestrzegać. Między innymi wprowadzono także zakaz angażowania się w określone schematy postępowania. 

Wyznaczanie strażników dostępu   

Przedsiębiorstwa świadczące co najmniej jedną z tak zwanych podstawowych usług platformowych wymienionych w akcie o rynkach cyfrowych kwalifikują się jako strażnik dostępu, o ile spełniają wymogi opisane poniżej. Są to usługi w zakresie: usługi pośrednictwa internetowego, takie jak sklepy z aplikacjami, wyszukiwarki internetowe, serwisy społecznościowe, niektóre usługi przesyłania wiadomości, usługi platformy udostępniania plików wideo, wirtualni asystenci, przeglądarki internetowe, usługi przetwarzania w chmurze, systemy operacyjne, internetowe platformy handlowe i usługi reklamowe.

Istnieją trzy główne kryteria, które sprawiają, że dane przedsiębiorstwo zostaje objęte zakresem aktu o rynkach cyfrowych:

  1. wielkość, która ma wpływ na rynek wewnętrzny: jeżeli przedsiębiorstwo w ciągu roku osiąga określone obroty na Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) i świadczy podstawową usługę platformową w co najmniej trzech państwach członkowskich UE;
  2. sprawowanie kontroli nad ważnym punktem dostępu dla użytkowników biznesowych, służącym do pozyskiwania konsumentów końcowych: jeżeli przedsiębiorstwo świadczy podstawową usługę platformową na rzecz ponad 45 mln aktywnych użytkowników końcowych miesięcznie, mających siedzibę lub znajdujących się w UE, oraz na rzecz ponad 10 000 aktywnych użytkowników biznesowych rocznie, mających siedzibę w UE;
  3. ugruntowana i trwała pozycja: w przypadku gdy przedsiębiorstwo spełniało drugie kryterium w ciągu ostatnich trzech lat.

 

Wyraźna lista nakazów i zakazów 

W akcie o rynkach cyfrowych zamieszczono listę nakazów i zakazów. Strażnicy dostępu będą musieli kierować się nią w swojej codziennej działalności, aby zapewnić uczciwe i otwarte rynki cyfrowe. Obowiązki te przyczynią się do otworzenia nowych możliwości dla przedsiębiorstw, które będą mogły kontestować rynki i konkurować ze strażnikami dostępu w oparciu o zalety produktów i usług. Pozwoli to również na poszerzenie przestrzeni dla innowacji.

Jeżeli strażnik dostępu stosuje praktyki, takie jak faworyzowanie własnych usług lub uniemożliwianie użytkownikom biznesowym docierania z ich usługami do konsumentów, może to blokować konkurencję, ograniczając innowacje, obniżając jakość i zawyżając ceny. Jeżeli strażnik dostępu stosuje nieuczciwe praktyki, takie jak narzucanie nieuczciwych warunków dostępu do swojego sklepu z aplikacjami lub uniemożliwianie instalowania aplikacji z innych źródeł, konsumenci prawdopodobnie zapłacą więcej lub wręcz zostaną skutecznie pozbawieni korzyści, jakie mogłyby im przynieść usługi alternatywne.

Dalsze kroki 

W momencie, w którym akt o rynkach cyfrowych nabierze mocy, rozpocznie się jego kluczowa faza wdrażania. Akt obowiązywać będzie od 2 maja 2023 roku. W terminie dwóch miesięcy od tego dnia, najpóźniej do 3 lipca przyszłego roku, potencjalni strażnicy dostępu będą musieli zgłosić Komisji swoje podstawowe usługi platformowe, jeżeli osiągają progi ustanowione w akcie.

Po otrzymaniu pełnego powiadomienia Komisja będzie miała 45 dni roboczych na dokonanie oceny, czy dane przedsiębiorstwo osiągnęło progi, oraz na wyznaczenie takiego przedsiębiorstwa jako strażnika dostępu (najpóźniej do 6 września 2023 r.). Po wyznaczeniu strażnicy dostępu będą mieli sześć miesięcy na dostosowanie się do wymogów określonych w akcie o rynkach cyfrowych (najpóźniej do 6 marca 2024 r.).

Aby przygotować się do egzekwowania aktu o rynkach cyfrowych, Komisja już teraz aktywnie współpracuje z zainteresowanymi stronami reprezentującymi przedmiotową branżę. Ułatwi to skuteczne wprowadzenie nowych przepisów. Ponadto w najbliższych miesiącach Komisja zorganizuje szereg warsztatów technicznych z zainteresowanymi stronami, aby pozyskać opinie osób trzecich na temat wypełniania przez strażników dostępu obowiązków wynikających z aktu o rynkach cyfrowych. Pierwsze z tych warsztatów odbędą się 5 grudnia 2022 r. i skoncentrują się na przepisie dotyczącym faworyzowania własnych produktów lub usług.

I wreszcie, Komisja pracuje również nad rozporządzeniem wykonawczym, które zawiera przepisy dotyczące proceduralnych aspektów powiadamiania. 

Kontekst 

Wraz z wnioskiem w sprawie aktu o usługach cyfrowych Komisja zaproponowała akt o rynkach cyfrowych w grudniu 2020 r., aby zaradzić negatywnym konsekwencjom niektórych zachowań platform internetowych działających w charakterze cyfrowych strażników dostępu na jednolitym rynku UE.

Akt o rynkach cyfrowych zostanie wdrożony za pośrednictwem solidnej struktury nadzoru, w ramach której Komisja będzie jedynym organem odpowiedzialnym za egzekwowanie przepisów, w ścisłej współpracy z organami w państwach członkowskich UE. Komisja będzie mogła nakładać kary i grzywny w wysokości sięgającej 10 proc. światowego obrotu przedsiębiorstwa, a nawet – w przypadku powtarzających się naruszeń – 20 proc. światowego obrotu. W przypadku systematycznego naruszania przepisów Komisja będzie również mogła przyjmować środki zaradcze o charakterze strukturalnym lub behawioralnym, które pozwolą zapewnić wymogom ich skuteczność.

Ponadto akt o rynkach cyfrowych uprawnia Komisję do przeprowadzania badań rynku, dzięki którym obowiązki określone w rozporządzeniu będą aktualizowane w obliczu stale zmieniającej się rzeczywistości rynków cyfrowych.

{loadmoduleid 1123}